چرا نمک قاتل جان است نه قاتق نان؟

نمک به عنوان اصلی ترین چاشنی در تهیه انواع خوراکی ها و مواد غذایی، از اهمیت بالایی برخوردار است. در حالی که، مضرات نمک به مراتب بیشتر از فواید آن است.

میزان مصرف نمک در بین ایرانی ها آنطور که آمارها و گزارش های وزارت بهداشت نشان می دهد، 3 برابر بیشتر از میانگین جهانی است. یعنی اینکه، اگر سلامت مردم دنیا بر اثر مصرف نمک تهدید می شود، این وضعیت در کشور ما تا 3 برابر بیشتر است و همین مسئله، می تواند نگرانی ها در ارتباط با افزایش بیماری های ناشی از مصرف زیاد نمک را، تشدید کند.

آنچه مسلم است، مصرف زیاد نمک با پرفشاری خون همراه می شود و همین عارضه می تواند زمینه ابتلا به انواع بیماری های قلبی و عروقی و سکته های مغزی را سبب شود.

سمیه پرند کارشناس مواد غذایی، معتقد است در افرادی که سطح سدیم خون بالا و سطح پتاسیم خون پایین است خطر افزایش فشار خون که خود مسبب بیماری های قلبی و سکته است، افزایش می یابد.

سدیم به طور طبیعی در انواع غذاها یافت می شود. به طور مثال در شیر و خامه تقریبا معادل 50 میلی گرم سدیم در هر 100 گرم ماده و در تخم مرغ تقریبا معادل 80 میلی گرم سدیم در هر 100 گرم ماده وجود دارد.

سدیم در غذاهای فرآوری شده به میزان بیشتری وجود دارد: در نان (تقریبا معادل 250 میلی گرم سدیم درهر 100 گرم ماده)، در گوشت های فرآوری شده مثل سوسیس و کالباس (تقریبا معادل 1500 میلی گرم سدیم در هر 100 گرم ماده)، در اسنک هایی مانند چیپس، فرآورده های غلات حجیم شده و ذرت بو داده (تقریبا معادل 1500 میلی گرم سدیم در هر 100 گرم ماده) است.

افزایش دریافت پتاسیم در حد توصیه شده، فشار خون را کاهش می دهد. کاهش مصرف سدیم نیز فشار خون را کاهش داده و از مرگ ناشی از بیماریهای قلب و عروق جلوگیری می کند.در حال حاضر در کشور ما نوعی از نمک های خوراکی تولید می شود که از پتاسیم به جای سدیم در ترکیب آن استفاده شده است .این نوع نمک (نمک پتاسیم ) فقط در داروخانه های کشور جهت مصرف برخی گروه های خاص از جمله افراد مبتلا به فشار خون بالا قابل عرضه می باشد.نمک پتاسیم برای درمان و جلوگیری از کاهش سطح پتاسیم در افرادی است که به سبب مصرف داروهای مدر یا برخی داروهای دیگر ، یا برخی بیماریهای خاص ممکن است دچار افت پتاسیم خون شوند. این نوع نمک با تجویز پزشک مورد استفاده قرار می گیرد.

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که میزان دریافت سدیم در بالغین باید کمتر از 2300 میلی گرم در روز (حدود 5 گرم نمک) باشد. در سنین پایین تر (2-15 سال) حداکثر میزان توصیه شده برای مصرف نمک باید کمتر از 3 گرم در روز باشد.

اما مصرف زیاد نمک یا غذاهای شور چه عوارضی به دنبال دارد. این سئوالی است که اغلب مردم از خود می پرسند ولی چندان به آن اهمیت نمی دهند.

فشار خون بالا، سکته قلبی، سکته مغزی، پوکی استخوان، سرطان معده، آسم و...، از عوارض مصرف زیاد نمک است.

برای پیشگیری از افزایش فشار خون و بیماری های قلبی - عروقی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
میزان نمکی که هنگام پخت به غذا اضافه می کنید را کاهش دهید.
برای اجتناب از مصرف بی رویه نمک بر سر سفره از نمکدان استفاده نکنید.
غذاهای کنسرو شده و بسیاری از مواد غذایی بسته بندی شده و آماده دارای مقادیر زیادی نمک هستند ، به همین دلیل بهتر است مصرف این مواد غذایی را محدود کنید.
برای بهبود طعم غذا و کاهش مصرف نمک در هنگام تهیه غذاها به جای نمک از سبزی های تازه یا خشک مثل آویشن، شوید، سیر، آب لیمو ترش یا آب نارنج و ..... استفاده کنید.
مصرف غذاهای شور مثل آجیل شور ، انواع فرآورده های غلات حجیم شده، چیپس، انواع ترشی ها، انواع شور مانند خیار شور و کلم شور، ماهی دودی، سوسیس و کالباس و غذاهای کنسروی را کاهش دهید.

جوش شیرین که ممکن است در انواع نان و کیک به کار رود دارای مقدار زیادی سدیم ( عنصر موثر نمک ) است. بنابراین در افرادی که به علت ابتلا به بیماری محدودیت مصرف نمک دارند مصرف مواد حاوی جوش شیرین هم باید بسیار محدود شود.

نمک یددارتصفیه شده چیست و چرا باید فقط از این نوع نمک استفاده کنیم؟
نمک تصفیه نمکی است که در آن ناخالصی های نا محلول مانند فلزات سنگین و همچنین ناخالصی های محلول مانند آهک، شن و ماسه طی فرآیندی در کارخانه حذف شده است.

نمک خوراکی باید از نوع یددار و تصفیه شده باشد. نمک های تصفیه شده یددار به دلیل خلوص بالا میزان ید را بهتر و به مدت بیشتری نگهداری می کنند.

نگهداری و ذخیره نمودن نمک یددار به مدت طولانی (بیش از 6 ماه) موجب از دست رفتن بخشی از ید آن می شود. برای حفظ ید در نمک ، باید نمک را دور از نور و رطوبت و در ظرف در بسته پلاستیکی، چوبی، سفالی و یا شیشه های رنگی و تیره نگهداری کرد و جهت اضافه کردن آن به غذا در زمان طبخ ، نمک را در انتهای پخت اضافه نمود تا ید آن در حداکثر مقدار حفظ شود.

نمک تصفیه نشده به علت داشتن ناخالصی در افرادی که سابقه بیماری های گوارشی، کلیوی و کبدی دارند و حتی مصرف مداوم آن در افراد سالم منجر به بروز ناراحتی های گوارشی ، کلیوی ، کبدی و حتی کاهش جذب آهن در بدن می شود.

از خرید هر نوع نمک با عنوان "صادراتی - صنعتی" خودداری نمایید.

از مصرف نمک دریا که فاقد ید کافی و دارای ناخالصی است خودداری کنید.

همواره به وجود پروانه ساخت از وزارت بهداشت روی بسته بندی نمک یددار تصفیه شده توجه نمایید.

دقت کنید که عبارت "نمک یددار تصفیه شده" بر روی بسته بندی نمک درج شده باشد و از خرید هرگونه نمک با عنوان "صادراتی صنعتی" و یا "نمک دریا" خودداری نمایید.